Đèn khử trùng Uv là một trong những thiết bị quan trọng để khử trùng các không gian công cộng. Tại gia đình, mặc dù nguy cơ lây nhiễm bệnh diễn ra với tỉ lệ thấp hơn nhưng vi sinh vật vẫn có thể tồn tại và có sự đe dọa nhất định đến sức khỏe con người. Theo đó, các loại đèn UV khử trùng công suất thấp cũng có thể ứng dụng trong mỗi nhà để diệt khuẩn, ngừa virus.

Tia UV có hiệu quả cao trong việc tiêu diệt vi trùng?

Các ba loại chính của tia UV là UVA, UVB và UVC. Vì tia UVC có bước sóng ngắn nhất và năng lượng cao nhất nên chúng có khả năng tiêu diệt vi khuẩn và vi rút, còn được gọi là mầm bệnh. Ánh sáng UVC có bước sóng từ 200 đến 400 nanomet (nm). Nó có hiệu quả cao trong việc khử nhiễm vì nó phá hủy các liên kết phân tử giữ DNA của virus và vi khuẩn với nhau, bao gồm cả “siêu vi khuẩn”, vốn đã phát triển khả năng kháng thuốc kháng sinh mạnh hơn.

Ánh sáng UVC thường xuyên được sử dụng để khử nhiễm các dụng cụ phẫu thuật và phòng bệnh viện. Một nghiên cứu bao gồm 21.000 bệnh nhân ở lại qua đêm trong phòng có người đã được điều trị trước đó cho thấy việc vệ sinh phòng bệnh bằng tia UV bên cạnh các phương pháp làm sạch truyền thống đã cắt giảm 30% sự lây truyền của vi khuẩn kháng thuốc . Điều này một phần là do tia UVC có thể khử trùng không gian và bề mặt khó tiếp cận với phương pháp truyền thống. Ánh sáng UVC cũng hoạt động bằng cách phá hủy DNA của mầm bệnh, giúp nó chống lại “siêu vi khuẩn” hiệu quả.

Bên cạnh lợi ích nêu trên, bản thân ánh sáng cực tím cũng có nhược điểm, chúng có liên quan đến các bệnh như ung thư da và đục thủy tinh thể. Do đó, hầu hết các nhà cung cấp đều khuyến cáo người dùng sử dụng đèn UV khử trùng khi không có người.  Tuy nhiên, gần đây, các nhà nghiên cứu đã làm việc với tia UVC phổ hẹp (207-222 nm). Loại tia UVC này tiêu diệt vi khuẩn và vi rút mà không xuyên qua lớp tế bào ngoài cùng của da người.

Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy ánh sáng UVC 222 nm tiêu diệt vi khuẩn Staphylococcus aureus (MRSA) kháng methicillin hiệu quả tương đương với ánh sáng UVC 254 nm, sẽ gây độc cho con người. Nghiên cứu này được lặp lại vào năm 2018 trên vi rút H1N1 và ánh sáng UVC phổ hẹp một lần nữa được phát hiện có hiệu quả trong việc loại bỏ vi rút. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe cộng đồng vì khả năng chiếu sáng tia cực tím không độc hại trong không gian công cộng có thể làm giảm đáng kể việc lây truyền bệnh tật.

Diệt vi khuẩn và vi rút bằng tia UV đặc biệt hiệu quả vì nó tiêu diệt vi trùng bất kể kháng thuốc và không có hóa chất độc hại. Nó cũng có hiệu quả chống lại tất cả vi trùng, ngay cả những chủng mầm bệnh mới xuất hiện. Sự ra đời của các loại đèn diệt khuẩn UV bước sóng 222nm giúp công nghệ khử trùng Uv được nâng lên tầm cao mới, đảm bảo đồng thời 2 yếu tố: khử trùng và an toàn. Với ưu điểm đó, đèn UV tạo ánh sáng cực tím 222nm được ưu tiên sử dụng trong các không gian thường xuyên có người, đặc biệt là tại các gia đình.

Cách sử dụng đèn UV để diệt vi trùng tại nhà

Đèn UVC khử trùng có nhiều dạng khác nhau nhưng có 2 loại được ứng dụng phổ biến nhất tại các gia đình Việt Nam đó là đèn UV di động và tủ khử trùng UV.

Nếu nhu đèn Uv di động thực hiện nhiệm vụ chính là khử trùng không khí thì tủ khử trùng giúp loại bỏ các vi sinh vật tồn tại trên bề mặt đồ vật. Nguyên lý hoạt động chung là sản sinh ánh sáng có bước sóng 254nm, luồng ánh sáng này tác động trực tiếp đến DNA/ RNA của vi khuẩn, virus khiến chúng bị biến đổi gen và không thể thực hiện quá trình trao đổi chất. Bên cạnh đó, một số thiết bị sản sinh ánh sáng bước sóng 185nm, loại ánh sáng này không tác động đến vi sinh vật mà tác động đến các phân tử khí oxy có sẵn trong không khí (O2), phá vỡ cấu trúc của chúng để tạo thành các nguyên tử Oxy (O). Nguyên tử O không thể tồn tại độc lập, chúng liên kết với nhau hoặc liên kết với O2 và tạo thành O3 (ozone)- chất khí có tính oxy hóa khử mạnh, khi tiếp xúc với vi sinh vật làm bất hoạt lớp vỏ tế bào, khiến quá trình trao đổi chất không thể thực hiện.

Một trong những điều quan trọng cần lưu ý khi sử dụng đèn Uv khử trùng trong gia đình đó là sự tiếp xúc trực tiếp với con người. Như đã đề cập ở trên, chỉ các đèn UV tạo ánh sáng bước sóng 222nm mới được đảm bảo tính an toàn cho con người, các ánh sáng ở bước sóng khác cần sử dụng khi không có con người hoặc ít nhất là giảm thiểu tối đa sự tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt là với gia đình có trẻ nhỏ.