Tia cực tím là một loại bức xạ điện từ. Bước sóng của nó gần với bước sóng của tia X và ánh sáng. Mặc dù việc tiếp xúc trực tiếp với con người sẽ gây ra những hạn chế nhất định nhưng tia cực tím cũng mang đến lợi ích cho con người, đặc biệt là việc khử trùng và làm sạch không gian. Không chỉ trong sản xuất, y tế, tại các hộ gia đình, đèn UV cũng được sử dụng.
Công dụng của đèn UV đối với việc dưỡng da
Tắm nắng là sở thích của nhiều người. Đây là cách để da hấp thụ các loại vitamin tự nhiên từ ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, khi tầng ozone bị thủng, việc tắm nắng ngoài trời được khuyến cáo là nên hạn chế vì sự xuất hiện của UV- A và UV-B sẽ tạo ra tác dụng không mong muốn trên da.
Một giải pháp đưa ra được nhiều người ưa chuộng đó là sử dụng đèn UV-C. Thiết bị này chỉ sản sinh tia Uvc- ánh sáng UV bước sóng ngắn nên sẽ khắc phục được các vấn đề mà ánh sáng UV tự nhiên gây ra.
Tắm nắng bằng áng sáng tự nhiên có thể gây ra các vấn đề do tia UV -A và UV-B tạo thành
Đèn UVC được chứng minh là có hiệu quả trong việc điều trị các tổn thương trên da như: đậu màu, bạch biến, vẩy nến, …
Kiểm tra huỳnh quang
Một ứng dụng khác của đèn UV đó kiểm tra các vật liệu về bề mặt. Trên thực tế, vật liệu phản ứng theo những cách khác nhau khi chúng tiếp xúc với tia UV. Một số chất hấp thụ năng lượng của tia UV và biến đổi nó thành ánh sáng nhìn thấy được. Hiện tượng này được gọi là huỳnh quang. Ví dụ, mực của bút highlighter có chất nhuộm huỳnh quang. Vì vậy, thuốc nhuộm phát sáng trong bóng tối. Đèn UV có thể cung cấp ánh sáng hiệu quả trong nhà và văn phòng. Vì lý do đó, loại đèn này được sử dụng để trang trí hộp đêm.
Bên cạnh đó, ánh sáng UV cũng có thể được sử dụng để kiểm tra các vết tách, gãy và các khuyết tật khác nhau trên bề mặt vật liệu mà bằng mắt thường, con người không thể kiểm nghiệm được. Ứng dụng này của đèn UV được các thám tử, cơ quan điều tra áp dụng phổ biến hơn khi kiểm tra tài liệu, giấy tờ được nghi ngờ là giả mạo.
Khử trùng và kiểm soát vi trùng
Tia cực tím có thể làm bất hoạt các sinh vật nhỏ trong nước. Vì vậy, nó được sử dụng để khử trùng nước uống. Quá trình này hoàn toàn không có hóa chất và có thể tiêu diệt hiệu quả vi khuẩn. Ánh sáng phá hủy khả năng sinh sản của vi khuẩn. Vì vậy, không còn vi khuẩn phát triển trong nước. Đèn UV được sử dụng rộng rãi trong các công trình xử lý nước. Phương pháp xử lý nước này hiệu quả hơn rất nhiều so với đun sôi nước. Đèn UV cũng có thể loại bỏ clo và cloramin khỏi nước.
Một công dụng khác của đèn UV là nó được sử dụng để tiêu diệt vi trùng có trong thiết bị, đồ dùng, bàn làm việc, v.v. Kỹ thuật kiểm soát vi trùng này cũng được sử dụng trong các doanh nghiệp thương mại. Nó giúp tránh ô nhiễm chéo hoặc ngộ độc thực phẩm.
Đèn UV được sử dụng để khử trùng phòng
Làm sạch không khí và diệt trừ bọ
Nấm mốc phát triển trong nhà có thể ảnh hưởng đến chất lượng không khí. Thiết bị tạo UV có thể được lắp đặt trong không gian hoặc kết nối với đường ống dẫn của máy điều hoà không khí nhằm khắc phục tình trạng.
Ánh sáng UV-C nằm trong dải 280 đến 100 nm, được sử dụng để lọc không khí. Tia UV này có thể tiêu diệt nấm mốc, nấm mốc, vi trùng, vi rút và vi khuẩn trôi nổi trong nhà. Người dùng có thể sử dụng máy lọc không khí có công nghệ ánh sáng UV-C để nâng cao hiệu quả sử dụng. Sự kết hợp của các lớp màng lọc HEPA, than hoạt tính cùng với UV là giải pháp tối ưu để diệt trừ các bào tử nấm mốc, vi sinh vật gây hại trong môi trường
Ở một khía cạnh khác, ánh sáng UV-A trong phạm vi 380 đến 315 nm được ứng dụng trong các loại đèn bắt muỗi. Khi hoạt động, chúng tạo ra khí CO2 khiến muỗi, côn trùng nhầm tưởng đó là người và bay tới. Các thiết bị bổ trợ như lưới điện, quạt gió giúp tiêu diệt côn trùng xâm hại.
Như vậy, mặc dù sự xuất hiện của UV trong tự nhiên được xem là một yếu tố bất lợi cho con người nhưng UV nhân tạo lại được phát triển và ứng dụng rộng rãi trong đời sống cũng như sản xuất. Khi tình hình đại dịch COVID-19 đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, UV được đánh giá là một trong những công cụ đặc biệt hữu ích, bảo vệ tốt hơn cho sức khoẻ con người, hạn chế tối đa tình trạng lây nhiễm chéo trong môi trường.